Φαινομενικά ταινία που απευθύνεται σε παιδιά ή σε όσους βλέπουν τον κόσμο σαν αυτά, με τον χρόνο απέδειξε ότι απαιτούσε μία πιο ενήλικη ματιά θέασης. - Κείμενο: Τόλης Χατζηγνατίου

Το The Red Balloon είναι μια βραβευμένη με Όσκαρ σεναρίου ταινία «φαντασίας», γυρισμένη το 1956 από τον Γάλλο σκηνοθέτη Albert Lamorisse.

Χρησιμοποιώντας ως σκηνικό τις συνοικίες του Παρισιού και έχοντας διάρκεια μόνο 34, μας μιλάει για ένα μικρό αγόρι που βρίσκει ένα κόκκινο μπαλόνι μια μέρα πηγαίνοντας στο σχολείο και πώς αυτό τελικά επηρεάζει τη ζωή του.

Φαινομενικά ταινία που απευθύνεται σε παιδιά ή σε όσους βλέπουν τον κόσμο σαν αυτά, με τον χρόνο απέδειξε ότι έκρυβε πολλά περισσότερα από πίσω και απαιτούσε μία πιο ενήλικη ματιά θέασης.

Χρησιμοποιώντας μόνο μουσική και ελάχιστους διαλόγους, η ταινία προσπαθεί να προσηλώσει τον θεατή στις εικόνες και τα νοήματα αυτής. Το μικρό παιδί με το που βρίσκει το μπαλόνι ουσιαστικά αποκτά αίσθημα ευθύνης και έρχεται αντιμέτωπος με την ενηλικίωση του. Χαρακτηριστική η σκηνή που ο μικρός πρωταγωνιστής προσπαθεί να προστατέψει το μπαλόνι από τη βροχή, κρύβοντάς το κάτω από μια ομπρέλα ενός περαστικού, δημιουργώντας ταυτόχρονα μια ωραία φωτογραφική εικόνα.

 Η ταινία εξερευνά και θίγει θέματα που παραμένουν διαχρονικά, όπως το μπούλινγκ, την αποξένωση και τη μοναξιά, χαρακτηριστικά προβλήματα τις παιδικής ηλικίας ακόμα και σήμερα. 

Αλλά το κύριο όχημά της ταινίας δεν είναι άλλο παρά η παιδική φαντασία και πώς αποκτά θέληση και δυναμική με τη χαρακτηριστική παιδική ορμή. Το έντονα κόκκινο μπαλόνι, το οποίο έχει δικιά του θέληση, συμβολίζει τη φαντασία του παιδιού, την αθωότητα της ηλικίας. Ένα παιδί που είναι μοναχικό, δημιουργεί ένα δικό του κόσμο και μας προσκαλεί «βουβά», να το ακολουθήσουμε.

Σε ένα Παρίσι της δεκαετίας του 50 χτυπημένο από τον πόλεμο, που ψάχνει να βρει την ελπίδα και να ξεχάσει όλους τους θανάτους που προκλήθηκαν μερικά χρόνια πριν.

Πόσο δυστυχώς είναι επίκαιρη η ταινία σήμερα.. ;

Η φωτογραφία της ταινίας είναι εξαιρετική. Χρησιμοποιεί σαν κύριο χαρακτηριστικό το κοντράστ μεταξύ των μονοχρωματικά γκρι ετοιμόρροπων κτιρίων, με το έντονα κόκκινο χρώμα του μπαλονιού. Ο φωτισμός είναι εντελώς φυσικός και όλες οι λήψεις είναι λες και τραβήχτηκαν με το πρώτο φως της ημέρας. Το βάθος πεδίου τονίζεται σε αρκετές σκηνές, ειδικά στα πιο σύνθετα κάδρα. Οι λήψεις κυμαίνονται περισσότερο σε μεσαίου και ευρέος φορμά, είναι ελάχιστα τα κοντινά πλάνα, ενώ η θεματική τους δομή δεν εξαναγκάζουν στο να κλέψουν το συναίσθημα του θεατή.

Το οπτικό κομμάτι της ταινίας είναι καλά δουλεμένο και προσεγμένο, που μας βάζει μέσα στην ταινία, χωρίς να χρειαζόμαστε τους διαλόγους να μας καθοδηγήσουν.

Διαπιστώνουμε ότι ο σκηνοθέτης δεν μας αποκαλύπτει τίποτα παραπάνω για το παιδί. Οι γονείς του δεν είναι πουθενά παρόντες στην ταινία, μένει με μια ηλικιωμένη κυρία που μπορεί να είναι ή όχι η γιαγιά του, δεν ξέρουμε τίποτα για το ιστορικό του ή αν έχει τελικά φίλους. Η ταινία καταφέρνει να μας παρουσιάσει και να μας βάλει μέσα στη φαντασία του παιδιού, που θα μπορούσε να είναι ένα οποιοδήποτε παιδί εκείνης της εποχής. 

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το μπαλόνι εύκολα μεταμορφώνεται από ένα απλό παιδικό παιχνίδι σε ένα σύμβολο εικόνας ελευθερίας και προοπτικής για κάτι καλύτερο.

Ένας συμβολισμός που γίνεται ακόμα πιο έντονος στο τέλος, όταν το μπαλόνι με βιαιότητα καταστρέφεται αλλά έχει όμως ως αποτέλεσμα όλα τα μπαλόνια του Παρισιού να ελευθερωθούν και να έρθουν να μεταφέρουν το παιδί ψηλά μακριά από όλο το βίαιο παρελθόν του. 

Μπορεί να είναι και μια μεταφορά με το Χριστό στο τέλος, όπου το μπαλόνι πεθαίνει αλλά το «πνεύμα» του ξαναγεννιέται σε χιλιάδες άλλα μπαλόνια με σκοπό να σώσουν την αθωότητα του παιδιού.

Σίγουρα η χρησιμοποίηση του παιδιού και του μπαλονιού είναι μια εύκολη, ασφαλής και λίγο τετριμμένη επιλογή για να περάσεις το όποιο μήνυμά σου και θα πρέπει να γίνει με έξυπνο φωτογραφικά ή κινηματογραφικά τρόπο για αποκτήσει μια καλλιτεχνική υπόσταση.

Αλλά όποιο και να είναι το μήνυμα τις ταινίας τελικά, η κινηματογράφησή της είναι μελέτη για το χρώμα στην εικόνα και τη χρήση αυτού, που αξίζει να σταθούμε μόνο και σε αυτό.

Η ταινία The Red Balloon υπάρχει διαθέσιμη στο YouTube και μπορείτε να τη δείτε εδώ

The Red Balloon (1956)

Director / Writer: Albert Lamorisse

Director of Photography: Edmond Séchan

Country: France

_________________________________________________

Κείμενο: Τόλης Χατζηγνατίου

The Soundtrack for writing this: Moby - Innocents (2013)