Τα όνειρα όπως και οι φωτογραφίες είναι οπτικά φαινόμενα που έχουν ως κύριο στοιχείο την εικόνα και χαρακτηρίζονται από την στιγμιαία δημιουργία τους. Δημιουργία, η οποία αν και συντελείται μέσα σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα, δύναται να μένει χαραγμένη στην μνήμη˙ συχνά και στην καρδιά. Σύμφωνα με το φωτογράφο και δάσκαλο φωτογραφίας Πλάτωνα Ριβέλλη 

«η φωτογραφία γίνεται αντιληπτή ως σύνολο, ως εικόνα, με μια ματιά προσεκτική, συγκεντρωμένη αλλά σύντομη».  

Για τον Freud το όνειρο δανείζεται δομικό υλικό από το «κατακάθι της ημέρας». Το υποσυνείδητο, δημιουργός του ονείρου, σκέπτεται με σύμβολα και η ανάλυση τους μπορεί να προσφέρει πρόσβαση σε βαθύτερες επιθυμίες. Στη φωτογραφία το ρόλο του υποσυνείδητου αναλαμβάνει ο φωτογράφος, ο οποίος επηρεασμένος από το «κατακάθι της ζωής του», των εμπειριών και των αναμνήσεών του επιλέγει τα σύμβολα/στοιχεία που επιθυμεί να περιλαμβάνονται στη φωτογραφία. 

Και ενώ η ταχύτητα με την οποία γεννιούνται  όνειρο και φωτογραφία είναι εξαιρετικά γρήγορη, η στιγμή της «σύλληψης» σχεδόν ποτέ δεν είναι τυχαία. Προϋπάρχει μια σημαντική και καίριας σημασίας «λεπτομέρεια»,  «ανάγκη», «επιθυμία», η οποία πυροδοτεί την γέννηση τους. 

Ο ψυχίατρος και συγγραφέας Yrvin Yalom παρατηρεί ότι για να είναι αρκετά σημαντικές κάποιες εικόνες, ώστε να συμπεριληφθούν στο όνειρο,πρέπει να έχουν ενισχυθεί από  παλαιότερες σημαντικές και συναισθηματικά φορτισμένες ανησυχίες. Κατά αντιστοιχία το ίδιο συμβαίνει και με το φωτογράφο, ο οποίος συχνά επιλέγει το θέμα του αντλώντας υλικό από τις συναισθηματικές του αποθήκες.  

Όνειρο και φωτογραφία έχουν κοινό  στόχο˙   να οπτικοποιούν τα συναισθήματα και να τα κάνουν  ορατά. ΟFritz Perls, ιδρυτής της θεωρίας Gestalt, θεωρεί ότι τα όνειρα περιέχουν κομμάτια του εαυτού, τα οποία έχουν απορριφθεί. Όταν ο θεραπευόμενος βιώνει το όνειρο, του δίνει μορφή, μειώνοντας έτσι κατά πολύ τις αντιστάσεις, και την  αγωνία της επίκρισης.

 “Τα  αντικείμενα του ονείρου και των φωτογραφιών συμβολίζουν όψεις του δημιουργού τους”.

Συνήθως τα όνειρα είναι σύνθετα και περιλαμβάνουν μικρές ή μεγάλες λεπτομέρειες (το ίδιο κι ένα προσεκτικά επιλεγμένο κάδρο), οι οποίες νοηματοδοτούν μικρά και μεγάλα ζητήματα σε μια θεραπευτική διαδικασία. Συχνά  η πρώτη ερώτηση του θεραπευτή σχετίζεται με το συναίσθημα του ονείρου ή της φωτογραφίας. 

Ο Yalom γράφει: 

«το όνειρο είναι μια εξαιρετικά πλούσια ταπετσαρία υφασμένη με συγκλονιστικές, σημαντικές αναμνήσεις του παρελθόντος, και μόνο η συγκομιδή των αναμνήσεων αυτών μπορεί συχνά να είναι πολύτιμο εγχείρημα». 

 Εξίσου πλούσιο υλικό από το παρελθόν προσφέρουν και οι αναμνηστικές φωτογραφίες. 

Τα όνειρα μπορούν να γίνουν ένα πολύτιμο βοήθημα για μια αποτελεσματική θεραπεία, αντιπροσωπεύουν μια οξεία αναδιατύπωση των βαθύτερων προβλημάτων του ασθενούς, αλλά σε διαφορετική γλώσσα, σε μια γλώσσα οπτικών εικόνων (οπτικοποιήση των διαπροσωπικών μοτίβων). Ο Freud θεωρούσε τα όνειρα «βασιλική οδό» προς το ασυνείδητο.  

Παρομοίως όταν η θεραπευτική διαδικασία εμπλέκει την φωτογραφία ο ενδιαφερόμενος μοιράζεται τα σημαντικά γεγονότα και συναισθήματα του παρελθόντος που ζωντανεύουν. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην δυνατότητα του ενδιαφερόμενου να παράγει νοήματα που προκύπτουν από την ασυνείδητη ανάδυση αναμνήσεων, παρορμήσεων, επιθυμιών και σκέψεων που για γνωστούς ή λιγότερο γνωστούς λόγους, έχουν απωθηθεί. 

Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει  να είναι σε θέση να κατανοήσει τη μεταφορική και συμβολική πλευρά των ονείρων και των φωτογραφιών. Να αντιληφθεί ότι λειτουργούν ως αφορμή, ως εκλυτικός παράγοντας και ότι δεν υπάρχει μια και μοναδική αλήθεια.

Στα όνειρα δουλειά του νου που τα κατασκευάζει, είναι να βρει έναν τρόπο ώστε να μετατρέψει τις αφηρημένες ιδέες σε οπτική μορφή. Μια δουλειά που τόσο θυμίζει την δουλειά και ανάγκη του φωτογράφου.  

Αναμφίβολα στα όνειρα και στην τέχνη είμαστε  ελεύθεροι να δημιουργήσουμε όπως επιθυμούμε.  

Όνειρο και φωτογραφία  έχουν σύντομη διάρκεια ζωής… 

“Το όνειρο καταπίνεται από το φως της αυγής, «ξεθωριάζει» στο ξημέρωμα… Η φωτογραφία παρομοίως καταστρέφεται από υπερ έκθεση στο φως, «καίγεται»…”

Πλάτων Ριβέλλης 

Yrvin Yalom 

Όνειρα & Fritz Perls

Gestalt 

Φωτογραφία εξωφύλλου: Περικλής Αντωνίου

Masters of Photography: Humberto Rivas

Κείμενο Χρήστος Κοψαχείλης

Πρόσφατα Άρθρα

News (27 Μαρ 2024)

Ο Φωτογραφικός Όμιλος Καβάλας και η @L.LOVES ART BOOKS παρουσιάζουν το Σάββατο 30 Μαρτίου και ώρα 19:30 στο Χαλήλ Μπέη Τζαμί στην Καβάλα την φωτογραφική εργασία του Αλέξανδρου Ζαφειρίδη με τίτλο So...

News (20 Μαρ 2024)

Ο IANOS, για έβδομη συνεχή χρονιά, διοργανώνει Διαγωνισμό Διηγήματος και Φωτογραφίας με θέμα, αυτή τη φορά, το «Παρά θίν’ αλός». Η ομηρική έκφραση παρά θίν’ αλός(Ιλιάδα, Α’, 326), σημαίνει στην...

News (20 Μαρ 2024)

Η Nikon, σε συνεργασία με τα The Comedy Wildlife Awards, είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει ότι ο παγκοσμίου φήμης διαγωνισμός είναι πλέον ανοικτός για τις συμμετοχές του 2024. Τα The...

News (20 Μαρ 2024)

Την Πέμπτη 21 Μαρτίου 2024, στις 19:00 θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση του έργου τριών φωτογράφων του Φωτογραφικού Κύκλου στα πλαίσια των καθιερωμένων "Συναντήσεων της Πέμπτης" του σωματείου.Η...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (20 Μαρ 2024)

Ομαδική έκθεση φωτογραφίας με θέμα "Ο Τόπος Μου" η οποία συνδιοργανώνεται από τρεις φωτογραφικές ομάδες: την "F22" της Πτολεμαΐδας (σε επιμέλεια του Σάκη Δαζάνη), την "Αντίθεση" της Βέροιας και την...

News (19 Μαρ 2024)

Στο πλαίσιο των εβδομαδιαίων συναντήσεων, η Φωτογραφική Ομάδα fplus, σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων, φιλοξενεί την Τρίτη 19 Μαρτίου 2024, και ώρα 19:30, στο Μύλο του...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Μαρ 2024)

Η Γκαλερί INTERZONE στην πόλη της Ρώμης φιλοξενεί την από κοινού έκθεση των Δάφνη Κοτσιάνη και Ηλία Γεωργιάδη με τίτλο "Density". Οι δύο Έλληνες εικαστικοί φωτογράφοι ως δίδυμο παρουσιάζουν τα έργα...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Μαρ 2024)

Η Fujifilm Hellas με υπερηφάνεια παρουσιάζει μέρος του φωτογραφικού έργου της ελληνικής κοινότητας των Official Fujifilm X-Photographers, που εγκαινιάζεται στο foyer του 2ου ορόφου και...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (04 Μαρ 2024)

Το Photometria Photography Center έχει τη χαρά να σας παρουσιάσει τη 2η του έκθεση με δημόσιο κάλεσμα σε δημιουργούς! Η εκθεση "Εκείνη" αποτελεί μία αναδρομή στην αρχέγονη και σύγχρονη...

Cinema (27 Φεβ 2024)

 Η Ελληνοαμερικανική Ένωση συνεχίζει τη νέα κινηματογραφική της δράση “HAU Movie Club” και με αφορμή τον Μήνα Αφροαμερικανικής Παράδοσης προβάλλει την οσκαρική κλασική αμερικανική...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (26 Φεβ 2024)

Ετοιμαστείτε για ένα φωτεινό ταξίδι στον κόσμο της φωτογραφίας! Η Photoglobe, η σχολή φωτογραφίας που αναδεικνύει τα ταλέντα της Θεσσαλονίκης, σας προσκαλεί σε μια έκθεση φωτογραφίας με τίτλο...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (20 Φεβ 2024)

"Ανοιχτή" η  Βίλα Στέλλα (Γαλήνης και Σοφίας 5) για την ομαδική έκθεση φωτογραφίας με θέμα «Evanescence» από τις 23 έως τις 25 Φεβρουαρίου. Ώρες λειτουργίας από τις 18:00 έως τις 22:00, ενώ την...