O Robert Capa δεν σκόπευε να γίνει πολεμικός ανταποκριτής, αλλά οι περιστάσεις της ζωής του ήταν αυτές που τον ώθησαν προς αυτό τον σκοπό. Γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 1913, με το όνομα Endre Ernő Friedmann σε μία εβραϊκή οικογένεια της Βουδαπέστης. Το 1931, σε ηλικία 18 ετών, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα του, επειδή είχε συμμετάσχει σε διαδηλώσεις κατά του ουγγρικού καθεστώτος. Πηγαίνει στο Βερολίνο με την επιθυμία να γίνει συγγραφέας, αλλά τελικά θα δουλέψει ως φωτογράφος στο σημαντικό πρακτορείο Dephot. Ο διευθυντής του, Simon Guttmann, αναγνωρίζει αμέσως το ταλέντο του και τον στέλνει να φωτογραφίσει τον Τρότσκι κατά τη διάρκεια μίας διάλεξης για «Το νόημα της Ρωσικής Επανάστασης» στην Κοπεγχάγη. Είναι η πρώτη φωτογραφία του που δημοσιεύτηκε.

 Robert Capa: Leon Trotsky, 1932

Το 1933, με τον Χίτλερ στην εξουσία, ο Endre αναγκάζεται για μία ακόμα φορά να μεταναστεύσει. Αυτή τη φορά θα εγκατασταθεί στο Παρίσι με την ελπίδα να κερδίσει τα προς το ζην σαν φωτορεπόρτερ. Τον πρώτο καιρό όμως γνωρίζει τι σημαίνει πείνα, δυστυχία και ξενοφοβία, αρνητικά συναισθήματα που μετριάζονταν μόνο από τις νέες φιλίες. Ανάμεσα σ' αυτές, ο Henri Cartier-Bresson και ο David Seymour - περισσότερο γνωστός σαν "Chim” - με τους οποίους μερικά χρόνια αργότερα θα ιδρύσουν το πρακτορείο Magnum Photos. Το 1934 ο Friedmann είχε αναλάβει μια φωτογράφηση για ένα φυλλάδιο ελβετικής ασφαλιστικής εταιρείας και χρειαζόταν μία νέα ξανθιά γυναίκα, την οποίαν και βρήκε στο πρόσωπο της Ruth Cerf, σε ένα καφέ δίπλα στον Σηκουάνα. Εκείνη όμως για να αισθάνεται πιο ασφαλής με έναν άγνωστο άντρα, ζητά από την φίλη της Gerta Pohorylle να την συνοδέψει στο πάρκο του Montparnasse, όπου θα γινόταν η συνάντηση. Γνωστή ως «μικρή κόκκινη αλεπού», η Gerta εξελίχθηκε στη πρώτη γυναίκα φωτορεπόρτερ που ασχολήθηκε με την πολεμική φωτογραφία και η οποία βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή των μαχών. Κόρη μιας φιλελεύθερης οικογένειας της μεσαίας τάξης, η Gerta γεννήθηκε την 1η Αυγούστου 1910 στη Στουτγάρδη και φοίτησε σε ένα οικοτροφείο της Ελβετίας. Μετά την αποφοίτησή της και παρά την αστική καταγωγή της, εντάχθηκε στα σοσιαλιστικά και εργατικά κινήματα της χώρας της. Το 1933, μετά την ανάληψη της εξουσίας από το ναζιστικό κόμμα, η Gerta συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση για διανομή αντιναζιστικού προπαγανδιστικού υλικού. Αυτή η δίωξη είχε σαν αποτέλεσμα ολόκληρη η οικογένεια Pohorylle να εγκαταλείψει τη Γερμανία κατευθυνόμενη προς διαφορετικούς προορισμούς. Η Gerta, που από το 1934 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, δεν θα συναντούσε ποτέ ξανά την οικογένειά της.

Taro Gerda: Ισπανία, 1936

Η έλξη ανάμεσα στον Endre και την Gerta είναι ακαριαία και αμοιβαία. Πολύ γρήγορα γίνονται ζευγάρι και εκείνος της διδάσκει όλα τα μυστικά της τέχνης του. Άλλωστε η Gerta δεν έχει θαμπωθεί μόνο από τη γοητεία του, αλλά και από το επάγγελμά του. Το βρίσκει συναρπαστικό και πολύ σύντομα θα γίνει άξια συνεργάτης και η μάνατζέρ του. Σχεδόν άμεσα αρχίζουν να δείχνουν τις φωτογραφίες τους σε διάφορα πρακτορεία στο Παρίσι. Όμως όλοι τους προσφέρουν πολύ χαμηλές αμοιβές και έτσι τα οικονομικά δεν πήγαιναν και τόσο καλά για τους δυο ερωτευμένους μετανάστες στο Παρίσι. Μια μέρα, η Gerta προτείνει στον απογοητευμένο Εndre μια περίεργη ιδέα. Εφηύρε έναν χαρακτήρα, ονόματι Robert Capa, ο οποίος υποτίθεται ότι ήταν ένας διάσημος φωτογράφος που είχε έρθει από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να εργαστεί στην Ευρώπη. Δεδομένου ότι ήταν τόσο διάσημος, άρχισε να πουλάει τις φωτογραφίες του μέσω των εκπροσώπων του: Friedman και Pohorylle, σε τριπλάσια τιμή από έναν Γάλλο φωτογράφο. Αυτό το κόλπο λειτούργησε τέλεια και μετά από σύντομο χρονικό διάστημα άρχισαν να λαμβάνουν πολλές παραγγελίες και να κερδίζουν αρκετά χρήματα. Το ψευδώνυμο Robert Capa ήταν ευθεία αναφορά στον βραβευμένο με τρία όσκαρ, σκηνοθέτη του Χόλυγουντ, Frank Capra. Το όνομα. Capa, που στα Ουγγρικά σημαίνει «καρχαρίας» ήταν το παρατσούκλι του Endre στο σχολείο. Με την ίδια λογική άλλαξε και η Pohorylle το όνομα της σε Gerda Taro, αποτίνοντας φόρο τιμής στον Ιάπωνα καλλιτέχνη Tarō Okamoto, παραπέμποντας όμως ταυτόχρονα και στην πρωταγωνίστρια του κινηματογράφου Gerda Garbo.

  Robert Capa: Ισπανία, 1937 - Robert Capa: Ιταλία, 1943

Φιλελεύθερα πνεύματα και ανήσυχες ψυχές, ο Capa και η Taro ταξίδεψαν στη Βαρκελώνη όταν ξέσπασε ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος, το 1936, για να καλύψουν τα γεγονότα. Η Taro έλαβε το ψευδώνυμο La pequeña rubia (Η μικρή ξανθιά). Φωτογράφιζαν συχνά δίπλα-δίπλα, καταγράφοντας ορισμένες φορές τις ίδιες σκηνές και χρησιμοποιώντας την υπογραφή του Robert Capa, έγιναν διάσημοι μέσα από σημαντικές δημοσιεύσεις σε περιοδικά όπως το Regards, το Life, το ελβετικό Zürcher Illustrierte και το γαλλικό Vu. Οι φωτογραφίες τους έγραψαν ιστορία. Παράτολμοι όπως είναι ταξιδεύουν, είτε μαζί είτε χωριστά, στις εμπόλεμες περιοχές και φωτογραφίζουν τόσο ριψοκίνδυνα που οι φίλοι τους, βλέποντας τα πλάνα που τραβούσαν, ανησυχούν έντονα για την ασφάλειά τους, αλλά εις μάτην. Οι φωτογραφίες τους εκείνης της περιόδου είναι εύκολα διακριτες. Η Taro χρησιμοποιούσε μια φωτογραφική μηχανή μεσαίου φορμά, μια Rollei που έδινε τετράγωνες φωτογραφίες. Αντιθέτως ο Capa, με τις συμβουλές ενός άλλου, μεγάλου Ούγγρου φωτογράφου, του Andre Kertesz, είχε αρχίσει να χρησιμοποιεί τη μικρή και εύχρηστη Leica και είχε διαπιστώσει αμέσως την εκπληκτική, δημοσιογραφική δυναμική αυτής της μηχανής, ένα πολύτιμο εργαλείο που του επιτρέπει να δημιουργήσει πιο αυθόρμητες εικόνες, προσεγγίζοντας πολύ τα θέματά του. 

 Τaro Gerda - Robert Capa: Iσπανια, 1936

Το ζευγάρι, περνώντας τα σύνορα, διέτρεξε την Ισπανία για να φτάσει στη Κόρδοβα, όπου ο Robert Capa τράβηξε την πιο εμβληματική φωτογραφία του. Είναι το καρέ εκείνο που αποθανατίζει έναν μαχητή του Δημοκρατικού Στρατού τη στιγμή που τον χτυπούν οι σφαίρες των εθνικιστικών δυνάμεων του Φράνκο. Η φωτογραφία αυτή αποτέλεσε ένα από τα σύμβολα του αντιφασιστικού αγώνα. Υπήρξαν ορισμένοι που αμφισβήτησαν την αυθεντικότητα της, προβάλλοντας αμφιβολίες για το γεγονός, υποστηρίζοντας ότι ο μαχητής στην πραγματικότητα έπαιζε θέατρο. Ένας ακόμη λόγος αμφισβήτησης ήταν το γεγονός ότι φορούσε πολιτικά και όχι τη στολή των στρατιωτών του Δημοκρατικού Στρατού. Σήμερα όμως, χάρη στις προσπάθειες ενός ερασιτέχνη ιστορικού, του Mario Brotons, αναγνωρίστηκε η ταυτότητα του αγνώστου της φωτογραφίας. Όλα τα στοιχεία μάλιστα γύρω από τη δράση του στον εμφύλιο και τον θάνατό του συνηγορούν υπέρ της αυθεντικότητας του έργου. Από την έρευνα προέκυψε ότι ο εικονιζόμενος ονομαζόταν Federico Borell Garcia, και ότι ο θάνατός του καταγράφηκε στις 5 Σεπτεμβρίου του 1936. Ο Mario Brotons ήταν παρών στο μέτωπο, πλάι στον Capa, στο Cerro Muriano, κοντά στην Κόρντοβα, όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία. Το όπλο και τα ρούχα του μαχητή της φωτογραφίας του φαίνονται οικεία. Το λευκό πουκάμισο και το παντελόνι δεν ανήκαν βεβαίως στη στολή που φορούσαν οι πιστές στη δημοκρατική κυβέρνηση δυνάμεις. Όμως εκείνη τη μέρα, στη μάχη στο Cerro Muriano, συμμετείχε και μια μικρή ομάδα ανθρακωρύχων από το Αλκόι, μια περιοχή κοντά στο Αλικάντε, οι οποίοι ήταν οι μόνοι άνδρες που φορούσαν πολιτικά ρούχα. Από το ψάξιμο στα αρχεία ο Brotons διαπίστωσε ότι τη συγκεκριμένη ημερομηνία είχε καταχωρηθεί μόνο ένας θάνατος στο λόφο Σεριάνο, όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία: αυτός του Borell. Ο άτυχος Federico ήταν ιδρυτικό μέλος της Juventudes Libertarias, που είχε στενή σχέση με το αναρχικό εργατικό συνδικάτο CNT. Συγγενείς του Borell επιβεβαίωσαν τους ισχυρισμούς του Brotons και δεν έκρυψαν τη συγκίνησή τους για τη διάλυση των αμφιβολιών και την αποκατάσταση της αλήθειας.

Robert Capa: Iσπανια, 1936

Το δεύτερο ταξίδι τους στην Ισπανία πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 1937. Η πατρότητα (ή η μητρότητα, αν προτιμάτε) των φωτογραφιών τους είναι δυσδιάκριτη αυτή τη φορά, καθώς και η Taro είχε αρχίσει να χρησιμοποιεί μηχανές 35 mm. Τώρα πλέον οι φωτογραφίες τους δημοσιεύονταν με τα ονόματά τους χωριστά. Άλλωστε και η θυελλώδης σχέση τους είχε ξεθωριάσει. Ο Robert ήταν γνωστός γυναικοκατακτητής, αλλά και η Gerda είχε αρχίσει να μοιράζεται προσωπικές στιγμές με τον καναδό συγγραφέα Ted Allan. Ο Capa έμεινε λίγο αυτή τη φορά στην Ισπανία, αλλά η Taro παρέμεινε και ακολούθησε μια επιτυχημένη και ανεξάρτητη παρουσία στον αριστερό τύπο της Γαλλίας. Την άνοιξη του ’37 φωτογραφίζει το νοσοκομείο και το νεκροτομείο της Βαλένθια. Στις 14 Ιουλίου θα βρεθούν για τελευταία φορά στο Παρίσι όπου θα γιορτάσουν μαζί την Ημέρα της Απελευθέρωσης της Βαστίλης. Στη συνέχεια η Taro θα επιστρέψει στη Μαδρίτη για να καλύψει το διεθνές συνέδριο συγγραφέων για την υπεράσπιση του πολιτισμού. Αμέσως μετά πηγαίνει για λογαριασμό της γαλλικής εφημερίδας “Ce Soir” στην πρώτη γραμμή του μετώπου, στο Brunete, για να καλύψει τις μάχες. Η φασιστική προπαγάνδα ισχυριζόταν ότι η περιοχή ήταν υπό τον έλεγχο του Φράνκο, αλλά οι φωτογραφίες της Taro αποδείκνυαν πως οι αντιφασιστικές δυνάμεις είχαν στην πραγματικότητα αναγκάσει τα αντίπαλα στρατεύματα να αποχωρήσουν. Στα τέλη του Ιουλίου όμως η κατάσταση έχει ανατραπεί. Η Taro φωτογραφίζει την εσπευσμένη υποχώρηση των δημοκρατικών σκαρφαλωμένη στη καρότσα ενός φορτηγού που μετέφερε τραυματίες. Δίπλα της έχει τον Ted Allan πια. Κάποια στιγμή, τα εχθρικά αεροπλάνα που πετούσαν χαμηλά προκάλεσαν πανικό στη συνοδεία και καθώς το φορτηγό αναπήδησε από μια μικρή ανωμαλία του εδάφους, η Gerda έπεσε στο έδαφος. Την ίδια τη στιγμή ένα τανκ του δημοκρατικού στρατού που ακολουθούσε πέρασε από πάνω της. Μεταφέρθηκε επειγόντως στο αγγλικό νοσοκομείο, όπου πέθανε λίγες ώρες αργότερα, τα ξημερώματα της 26ης Ιουλίου 1937, έξι μέρες πριν τα 27α γενέθλιά της. Ήταν η πρώτη γυναίκα φωτογράφος που σκοτώθηκε εν δράσει. Ο Καναδός συγγραφέας επέζησε κι έγραψε και ένα σχετικό βιβλίο υπό τον τίτλο "This Time a Better Earth". Την 1η Αυγούστου του 1937, την ημέρα δηλαδή που θα έκλεινε τα 27α της χρόνια, το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα οργάνωσε μία μεγαλοπρεπή κηδεία. Θάφτηκε στο Παρίσι και ανατέθηκε στον Αλμπερτο Τζιακομέτι η δημιουργία ενός μνημείου για τον τάφο της. Στο λιτό μνήμα της βρίσκεται στερεωμένο ένα μαρμάρινο γεράκι που αναπαριστά τον Hor, που υπήρξε θεότητα της αιγυπτιακής μυθολογίας και μια ανάγλυφη επιγραφή: «Ώστε κανείς να μην ξεχάσει τον άνευ όρων αγώνα σου για έναν καλύτερο κόσμο». Το 2008 ο Βρετανός δημοσιογράφος Robin Stummer επικαλούμενος τον Willy Brandt, που διετέλεσε Καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, και ήταν φίλος της Taro κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, αμφισβήτησε την επίσημη εκδοχή του θανάτου της, λέγοντας ότι ήταν θύμα της σταλινικής εκκαθάρισης των Κομμουνιστών και των Σοσιαλιστών στην Ισπανία που δεν ευθυγραμμίστηκαν με τη Μόσχα. Ωστόσο, ο Stummer δεν παρείχε άλλα στοιχεία για αυτόν τον ισχυρισμό.

 Taro Gerda: Ισπανία, 1937

Ο Capa δεν ξεπέρασε ποτέ εντελώς την απώλεια της Gerda Taro. Ο πόλεμος ήταν το ανθρώπινο δράμα του καιρού του και ο αυτός πίστευε ειλικρινά ότι οι φωτογραφίες του θα βοηθούσαν στη συντριβή του φασισμού. Αυτός, που γνώριζε τόσο καλά τον πόλεμο και τον μισούσε, συνέχισε να φωτογραφίζει και τις μεγάλες άλλες συγκρούσεις: την κινεζική αντίσταση στην ιαπωνική εισβολή του 1938, το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη (1941-1945), τον πρώτο Αραβοϊσραηλινό πόλεμο (1948) και τον πόλεμο της Ινδοκίνας. Το 1954 ο εκδοτικός οίκος Mainichi Press τον προσκαλεί να επισκεφθεί την Ιαπωνία για να συμμετάσχει στην παρουσίαση ενός νέου, εικονογραφημένου περιοδικού. Το ταξίδι δυστυχώς ακυρώνεται όταν στα τέλη Απριλίου, ο Howard Sochurek, φωτογράφος του Life και για μήνες απασχολημένος σε ένα ρεπορτάζ για τον πόλεμο της Ινδοκίνας, πρέπει να επιστρέψει ξαφνικά στις Ηνωμένες Πολιτείες και ο εκδότης πείθει τον Capa να τον αντικαταστήσει. Στις 25 Μαΐου ο Robert Capa συμμετέχει σε μία αποστολή, ακολουθώντας μία γαλλική συνοδεία που έπρεπε να εκκενώσει δύο οχυρωματικά έργα, στην περιοχή του Δέλτα του Κόκκινου Ποταμού, τα οποία δεν μπορούσαν να υπερασπιστούν. Κατά τη διάρκεια μίας στάσης, πατάει μία νάρκη και σκοτώνεται.

 Robert Capa: Ιταλία, 1943 - Robert Capa: “D Day”, 1944

Σύμβολο όλων των φωτορεπόρτερ που διακινδύνευσαν τη ζωή τους για το επάγγελμά τους, ο Capa είχε τον τρόπο να συνθέτει εικόνες με μία ασύγκριτη γλυκύτητα, ιστορικές τοιχογραφίες ποτισμένες με πινελιές ανθρωπιάς. Ήξερε τον τρόπο να ανακαλύπτει στα πρόσωπα του κόσμου εκείνη την αποκαλυπτική στιγμή, όταν ο πόνος αμβλύνεται από την ελπίδα. Ποτέ δεν θα μάθουμε εάν με τον περίφημο ισχυρισμό του “If your photographs are not good enough, you’re not close enough" (Εάν οι φωτογραφίες σου δεν είναι αρκετά καλές, φταίει το ότι δεν έχεις πλησιάσει πολύ κοντά), ο Capa μιλούσε μόνο για τη φυσική προσέγγιση. Κατά βάθος, αυτό που πραγματικά μετράει είναι ένας άλλος τύπος προσέγγισης, εννοούμενος σαν κατανόηση του φωτογραφιζόμενου θέματος. Από τις πρώτες δουλειές του, από τις διαδηλώσεις του Λαϊκού Μετώπου στο Παρίσι του 1936, ή τις φωτογραφίες του ισπανικού, εμφυλίου πολέμου, βρίσκουμε αμέσως μία βαθιά αίσθηση ταυτοποίησης με τους ανθρώπους. Κι αυτή η δεοντολογική διάσταση του έργου του είναι προφανής, στην πολύ μεγάλη φροντίδα με την οποία ο Capa αποφεύγει να φωτογραφίζει σκηνές θανάτου ή ακρωτηριασμού. Αν και απεικονίζει τις μάχες στις πρώτες γραμμές, όπως κανείς άλλος δεν είχε κάνει προηγουμένως, οι πιο σημαντικές φωτογραφίες του Capa είναι αυτές με πολλούς πολίτες, τα αθώα θύματα κάθε σύγκρουσης. Όπως έγραψε ο φίλος του John Steinbeck, “O Capa γνώριζε ότι δεν μπορείς να απεικονίσεις τον πόλεμο, επειδή είναι κυρίως ένα συναίσθημα. Όμως αυτός κατόρθωσε να φωτογραφίσει αυτό το συναίσθημα, γνωρίζοντάς το από κοντά. Μπορούσε να απεικονίσει τη φρίκη ενός ολόκληρου λαού, μέσα από το πρόσωπο ενός παιδιού. Η μηχανή του συλλάμβανε το συναίσθημα και το συγκροτούσε”.

  Gerda Taro: έξω από το νεκροτομείο της Βαλένθια – Robert Capa: Ο Ernest Hemingway με Ισπανούς πολιτοφύλακες 

Το τελευταίο κομμάτι στο παζλ που σχηματίζουν οι ζωές και η δράση του Robert Capa και της Gerda Taro είναι η «μεξικανική βαλίτσα», που θεωρείτο χαμένη από το 1940 μέχρι που βρέθηκε το 2007. Η βαλίτσα περιείχε 126 ρολά φιλμ 35mm με 4500 φωτογραφίες, αλλά και αρκετά σημειωματάρια με τις αναλυτικές σημειώσεις που κρατούσαν ο Robert Capa, η Gerda Taro και ο David Seymour από την εποχή που κάλυπταν τον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Ο Capa, μετά την εισβολή των γερμανών στην Γαλλία και πριν φύγει για την Αμερική έδωσε αυτά τα αρνητικά στον βοηθό του Imre “Csiki” Weiss για να τα προστατεύσει. Μετά το τέλος του πολέμου δεν αναζήτησε ποτέ αυτό το υλικό, παρόλο που είχε ενημερώσει τον αδερφό του Cornell Capa για την ύπαρξη αυτής της βαλίτσας. Ο Imre Weiss με τη σειρά του παρέδωσε τα αρνητικά σε ένα Χιλιανό φίλο του και τον παρακάλεσε να τα πάει στην πρεσβεία του. Μετά από αυτό το γεγονός δεν ξαναείδε ούτε τα αρνητικά ούτε τον φίλο. Άγνωστο πως αυτό το υλικό βρέθηκε στα χέρια του Μεξικανού πρέσβη στη Γαλλία, στρατηγού Francisco Aguilar González. Ο πρέσβης όταν γύρισε στο Μεξικό πήρε μαζί του την βαλίτσα, αλλά την άφησε ξεχασμένη, μαζί με άλλα του προσωπικά αντικείμενα, σε μια αποθήκη. Όταν πέθανε ο στρατηγός, το 1971, η βαλίτσα πέρασε στα χέρια μιας φίλης του και έμεινε πάλι αποθηκευμένη μέχρι τον δικό της θάνατο το 1995. Τα πράγματα της, για την καλή τύχη της βαλίτσας, τα κληρονόμησε ο ανιψιός της σκηνοθέτης Benjamin Tarver. Αυτός κατάλαβε αμέσως το πόσο σπουδαίο ήταν το περιεχόμενο της βαλίτσας και ζήτησε την βοήθεια του ιστορικού της τέχνης Jerald R. Green. Ο Green ήταν φίλος του Cornell Capa που έτσι έμαθε για την εύρεση της βαλίτσας. Μετά από πολλές διαπραγματεύσεις και επαφές, τελικά με την βοήθεια της σκηνοθέτιδας Trisha Ziff (που γύρισε και ένα ντοκυμαντέρ για την ιστορία της βαλίτσας), ο Cornell Capa ευτύχησε να δει τα χαμένα αρνητικά του αδερφού του στα 89 του χρόνια το 2007, λίγο πριν πεθάνει. Η μεξικανική βαλίτσα δεν μας αποκάλυψε μόνο νέες φωτογραφίες των τριών φωτογράφων, ίσως το πιο συναρπαστικό που απέδειξε, ήταν ότι πολλές φωτογραφίες που θεωρούνταν ότι ανήκαν στον Robert Capa, αποκαλύφθηκε ότι ήταν τελικά της Gerda Taro. Το 2010, δυο χρόνια μετά τον θάνατο του Cornell Capa, οργανώθηκε μια έκθεση με τον τίτλο Mexican Suitcase στο International Center of Photography, το κέντρο το οποίο είχε ιδρύσει ο ίδιος.